IT Park rezident kompaniyalari sharhi: iqtisodiy taʼsir va ularning bandlikni ta’minlash va eksportni kengaytirishdagi roli

2023-yil noyabr oyi yakuniga koʻra, IT Park Uzbekistan 1600 dan ortiq rezident kompaniyalarga ega rivojlangan texnologiya va innovatsiyalar markaziga aylandi. Maqola ushbu rezidentlarning demografik tarkibi, iqtisodga qoʻshadigan hissasi va oʻsish strategiyalariga bagʻishlangan boʻlib, IT Parkʼning Oʻzbekistonni mashhur autsorsing manziliga va global IT-landshaftning asosiy ishtirokchisiga aylantirishdagi muhim rolini yoritib beradi.

Umumiy maʼlumot

2023-yilning dastlabki 11 oyi yakuni boʻyicha IT Park rezidentlari soni 1598 taga yetdi, 411 ta kompaniya turli mamlakatlar, jumladan AQSh, Buyuk Britaniya, Germaniya, Gruziya, Koreya va MDHning turli davlatlaridan xorijiy kapital ishtirokiga ega.

Xususan, 2023-yilning dastlabki 11 oyi davomida IT Parkdagi eksportga yoʻnaltirilgan kompaniyalar soni sezilarli darajada oshib, 550 taga yetdi, ularning 328 tasi BPO, 222 tasi esa IT-xizmatlari taqdim etadi. Oʻtgan yilning mos davriga nisbatan 1,9 barobar oʻsish qayd etilgan. 2023-yilning dastlabki 11 oyi uchun eksportning umumiy hajmi $280 millionga yetdi, bu 2022-yil davomidagi jami koʻrsatkichdan ($140,9 million) deyarli ikki baravar koʻpdir.

IT Park rezident maqomi katta soliq imtiyozlarini beradi. Norezidentlar 5-12% miqdorida korporativ soliq toʻlaydi, rezidentlar esa undan ozod qilingan. Norezidentlar uchun ijtimoiy soliq 12%, rezidentlar uchun esa 0%. Norezidentlar uchun daromad soligʻi 12%, rezidentlar uchun esa 7,5%. Norezidentlar import qilingan xizmatlar uchun QQS toʻlashadi, rezidentlar esa yoʻq.

“East Games”, “iTransition”, “Epam Systems”, “Vention”, “AMC Bridge”, “Dyninno TAS International”, “GCore” va boshqa yirik kompaniyalar ushbu qulay sharoitlar orqali jalb qilingan IT Park Uzbekistan rezidentlariga aylanishdi.

Global kengayish

IT Park rezidentlari oʻz xizmatlarini jahon miqyosida eksport qilish orqali Oʻzbekiston iqtisodiyotiga salmoqli hissa qoʻshmoqda. IT-xizmatlar eksportining geografiyasi bilan bir qatorda, uning tuzilishi ham sezilarli oʻzgarishlarga duch kelmoqda.

2022-yilda IT-xizmatlar eksportining 78 foizi AQShga toʻgʻri kelgan boʻlsa, hozirgi taqsimot quyidagicha:

• Shimoliy Amerika — 43%;
• Yevropa Ittifoqi va Buyuk Britaniya — 37%;
• Singapur — 6%
• Fors koʻrfazi mamlakatlari — 4%;
• Boshqa davlatlar — 10%.

Xizmatlar ulushiga kelsak, 2022-yilda IT-xizmatlar eksportining yarmidan koʻpi BPO xizmatlariga toʻgʻri kelgan boʻlsa, joriy taqsimot quyidagicha:

• Dasturiy taʼminot ishlab chiqish — 42%;
• BPO — 20%;
• Litsenziyani amalga oshirish — 15%;
• Texnik qoʻllab-quvvatlash va takomillashtirish — 14%;
• Gamedev — 9%.

Ushbu diversifikatsiya IT Park rezidentlarining global taʼsir doirasi va raqobatbardoshligini taʼkidlab, IT sektoriga bitta mamlakat yoki yoʻnalishga qaram boʻlmaslik imkonini beradi. Dasturiy taʼminotni ishlab chiqishning asosiy sektor sifatida eʼtiborga olinishi mamlakatda yanada koʻproq malakali kadrlar paydo boʻlayotganidan dalolat beradi. Bundan tashqari, dasturiy taʼminot ishlab chiqish juda katta imkoniyatlar va salohiyatni ochib beradi, chunki ushbu soha bozori yuzlab milliard dollarga baholanadi.

Ish oʻrinlarini yaratish va bandlik

IT Parkning Oʻzbekiston iqtisodiyotiga koʻrsatayotgan sezilarli taʼsirlaridan biri —yangi ish oʻrinlarini yaratish. 2023-yilning 11-oyi oxiriga kelib, rezident kompaniyalarda 6125 nafar kishi ish bilan taʼminladi, bu 2022-yil oxiriga nisbatan 34 foizga sezilarli oʻsishni qayd etadi. Bandligi taʼminlangan mutaxassislarning umumiy soni hozirda 24,125 nafardan oshdi, bu esa yangi ish oʻrinlari yaratish va xodimlar malakasini oshirishda sohaning muhim rolini taʼkidlaydi.

Oʻsish tashabbuslari

IT Parkʼning oʻsishni ragʻbatlantirishga sodiqligi 2023-yilda yangi dasturlarni ishga tushirish orqali yaqqol namoyon boʻladi. “One Stop Shop”, “Zero Risk”, “Local2Global” va “Global Excellence” kabi tashabbuslar Oʻzbekistonga yangi IT-kompaniyalarni jalb qilish va mavjud rezidentlarni yangi bozorlarga chiqishda qoʻllab-quvvatlashga qaratilgan. Ushbu dasturlar dastlabki xavflarni yumshatadi, global maslahatchilar bilan hamkorlik qilish imkoniyatlarini taqdim etadi va rivojlanayotgan autsorsing bozori sifatida mamlakat brendini yaxshilaydi.

Ushbu tashabbuslar doirasida rezident kompaniyalar eksport boʻyicha konsalting xizmatlari, mijozlarning Oʻzbekistonga tashriflari va eksport boʻyicha murabbiylik dasturlari uchun kompensatsiya olishadi.

Xulosa

IT Park Uzbekistan oʻzini texnologik taraqqiyot, iqtisodiy oʻsish va global miqyosdagi eʼtirof borasida vositachi sifatida namoyon qilmoqda. Rezident kompaniyalarning koʻpayishi, eksportning jadal oʻsishi, yangi ish oʻrinlarining yaratilishi va strategik dasturlar Oʻzbekistonni mintaqaviy IT-xabga va global IT-landshaftdagi faol ishtirokchiga aylantirishdagi IT Park muvaffaqiyatini taʼkidlaydi. Dunyo tobora uzviy bogʻlanib borar ekan, IT Park va uning rezidentlari uchun qulay istiqbollar yaratilib, nafaqat IT sohasini rivojlantirishga, balki Oʻzbekistonning umumiy iqtisodiy farovonligiga ham oʻz hissasini qoʻshmoqda.