Markaziy Osiyo texnologik diplomatiya sohasidagi global harakatni tarixiy Samarqand deklaratsiyasidan boshlaydi

Maqsadi — 2030-yilga borib barcha mamlakatlarni raqamli boshqaruvga olib chiqish bo‘lgan dunyo bo‘ylab sayohatning birinchi bekati.

Jahon yetakchilari 1-noyabr, shanba kuni Samarqandda har bir mamlakatga raqamli kelajakni shakllantirish uchun diplomatik imkoniyatlarni taqdim etuvchi dunyodagi birinchi global harakat — Texnologik diplomatiya to‘g‘risidagi Samarqand deklaratsiyasini qabul qilish uchun yig‘ilishdi.

1985-yildan beri Parijdan tashqarida birinchi bo‘lib o‘tkazilayotgan YUNESKOning 43-Bosh konferensiyasi bilan bir qatorda, ushbu marosim 2027-yilgacha deklaratsiyaning barcha mintaqalarga tarqalishiga va 2030-yilgacha uning umumiy qabul qilinishiga olib keladigan xalqaro jarayondagi birinchi qadamdir.

Texnologik diplomatiya instituti (TDI) YUNESKO bilan hamkorlikda Markaziy Osiyo hukumatlari, soha yetakchilari, fuqarolik jamiyati va ilmiy doiralarini ta’sischi-imzolovchi yoki kuzatuvchi sifatida to‘plab, texnologiya boshqaruvini demokratlashtirish bo‘yicha global tashabbusni boshladi.

Ushbu tarixiy anjuman mintaqani xalqaro hamkorlikning yangi davri beshigi sifatida ko‘rsatadi — bu yerda diplomatiya innovatsiyalar bilan uchrashadi va rivojlanayotgan mamlakatlar global raqamli tartibni shakllantirishda yetakchi rol o‘ynaydi.

“Bir paytlar sivilizatsiyalarni bog‘lagan Ipak yo‘li chorrahasidan biz umumiy kelajagimizga raqamli yo‘l ochmoqdamiz”, — dedi Texnologik diplomatiya instituti asoschisi va prezidenti Ayumi Mur Aoki.

170 dan ortiq mamlakat texnik elchilarga ega bo‘lmagan va bo‘lingan raqamli tartibga solish tufayli yiliga 2,8 trillion dollar yo‘qotayotgan bir sharoitda (Economist Impact, 2025), Deklaratsiya sun’iy intellekt, ma’lumotlarni himoya qilish, kiberxavfsizlik va yangi texnologiyalar sohasidagi global standartlarni muvofiqlashtirish uchun neytral platformani taqdim etadi.

“Texnologik diplomatiya mavhum tushuncha emas — u hamkorlik tili, umumiy taraqqiyot asosi hisoblanadi. Aynan Samarqandda texnologiya diplomatiyaga tutashadi, intilishlar hamkorlikka, hamkorlik esa barqaror ta’sirga aylanadi. Samarqand deklaratsiyasi esa yanada bog‘langan, axloqiy va inson manfaatlariga yo‘naltirilgan raqamli kelajakni barpo etish borasidagi umumiy majburiyatimizni ifodalaydi — bu kelajakda innovatsiyalar insonlarga xizmat qiladi, ishonch esa xalqlarni birlashtiradi,” — dedi Elyor Maksudov, IT Park Uzbekistan startap va investitsiyalarni rivojlantirish bo‘yicha direktori.

Imzolangan tomonlarga quyidagilar tavsiya etiladi:

• Texnik elchilarni yoki ularga tenglashtirilgan diplomatik vakillarni tayinlash;

• Axloqiy va inklyuziv raqamli siyosat masalalari bo‘yicha ko‘p tomonlama muvofiqlashtirishda ishtirok etish;

• Raqamli huquqlar va barqaror rivojlanish tamoyillariga rioya qilish;

• Texnologiya boshqaruvini tashqi siyosatga integratsiyalash.

“Texnologiyalar chegaralarni kesib o‘tmoqda, ammo diplomatiya ularga yetib ololmayapti,” — dedi YUNESKO bosh direktori yordamchisi va TDI kuzatuv kengashi raisi doktor Taufik Jelasi. — “Samarqand deklaratsiyasi raqamli davrimiz talab qilayotgan inklyuziv hamkorlikni o‘zida mujassam etgan.”

Deklaratsiyani imzolagan tomonlar texnologik diplomatiya tajriba maydonchalari, o‘quv tashabbuslari va bilim almashish platformalari orqali erishilgan jamoaviy harakatlar va aniq natijalarga asoslanishi kerakligini tasdiqladilar.
Rasmiy kelishuvlarga emas, natijalar va umumiy yutuqlarga asoslangan ishonch — sun’iy intellekt, kiberxavfsizlik va ma’lumotlar maxfiyligi sohalarida muhim omil sifatida e’tirof etildi.

Obuna bo‘lgan tashkilotlar orasida startaplarni inkubatsiya qilish, xorijiy texnologik kompaniyalarni jalb qilish va eksportga yo‘naltirilgan o‘sishni rag‘batlantirish orqali mamlakat IT-sohasining lokomotivi bo‘lgan IT Park Uzbekistan ham bor edi.

Samarqanddan so‘ng TDI 2030-yilgacha deklaratsiyani umumiy qabul qilish maqsadida 2026–2028-yillar davomida barcha qit’alarda mintaqaviy imzolash tadbirlarini tashkil etadi. Deklaratsiya YUNESKOga a’zo barcha davlatlar uchun www.tech-diplomacy.com/samarkand-declaration manzilida ochiq.

Texnologik diplomatiya instituti (TDI) haqida

Texnologik diplomatiya instituti (TDI) — texnologiyalar va global siyosatni bog‘laydigan dunyodagi birinchi doimiy neytral platforma.

YUNESKO bilan hamkorlikda TDI diplomatiya, salohiyatni oshirish va ilmiy tadqiqotlar orqali axloqiy va inklyuziv texnologiya boshqaruvini shakllantirish maqsadida hukumatlar, sanoat, ilmiy doiralar va fuqarolik jamiyatini birlashtiradi.