IT Park Uzbekistan: uch yil sarhisobi

24 iyul kuni IT Park 3 yoshga to'ldi. Ushbu davr davomida u kichik tashkilotdan Markaziy Osiyodagi eng yirik IT xabga aylandi.

IT Park tashkil etish g'oyasi qanday paydo bo'ldi?

IT Park O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tashabbusi bilan tashkil etilgan. Davlat rahbari 2018-yilda Hindistonga ilk rasmiy tashrifi chog'ida hamkorlikni kengaytirish, shu jumladan, axborot texnologiyalari sohasida kelishuvlarga erishilib, bir qator shartnomalar imzolangan edi.

Shavkat Mirziyoyev Hindistonning IT-kompaniyalari bilan hamkorlikda dasturiy ta’minotni ishlab chiqish va startaplarni tezlashtirish bo‘yicha ilg‘or tajribalari asosida mamlakatimizda axborot texnologiyalari parkini tashkil etishdan manfaatdor ekanligini bildirdi.

Natija o'laroq, 2019-yilning 24-iyul kuni Toshkent shahrida IT Parkning tantanali ochilish marosimi bo'lib o'tdi.

Erishilgan yutuqlar raqamlarda

So'nggi uch yil davomida IT Park startap ekotizimini rivojlantirish, mahalliy IT-kompaniyalarning o'sishi va ta'limga ulkan hissa qo'shib kelmoqda. Bu yuqori texnologiyalar va axborot texnologiyalari sohasining shakllanishiga sezilarli ta’sir ko‘rsatadi.

Tashkilot samaradorligini sarhisob qilishda raqamlarga murojaat qilamiz. Shunday qilib, IT Park rezidentlari tomonidan IT-mahsulotlar eksportining yillik hajmi jadal sur'atlarda o'sib bormoqda. Masalan, 2022-yilning birinchi yarim yilligi yakunlariga ko'ra, rezidentlar eksporti hajmi o'tgan yilning shu davriga nisbatan 4 barobarga oshib, 50,0 million AQSh dollarini, ko'rsatilgan xizmatlar hajmi esa 1900,0 milliard so'mni tashkil etdi.

Bundan tashqari, boshqa ko'rsatkichlar ham tashkilot samaradorligini ko'rsatadi. Xususan:

• rezident kompaniyalar soni – 744 ta, shundan 107 tasi xalqaro IT-kompaniyalar;

• jami IT Park 760 ta startapni qo‘llab-quvvatladi, shundan 118 tasiga 11 million AQSH dollaridan ortiq investitsiya kiritildi;

• xorijiy IT-mutaxassislar - 6000 dan ortiq;

• rezident kompaniyalarda IT-mutaxassislar soni - 15 000 dan ortiq;

• 205 ta IT-markazlar, ularda 10 ta yo‘nalish bo‘yicha 80 mingdan ortiq talaba tahsil olgan;

• 100 dan ortiq taʼlim IT loyihalari;

• 14 ta BPO-maktablari (ingliz tili + soft skills; 1 oylik o'qitish);

• IT Park university – dunyodagi eng yirik IT-kompaniyalardan biri EPAM bilan hamkorlikda tashkil etilgan O‘zbekistondagi ilk onlayn universitet (Software Engineering; o‘qish davomiyligi 3 yil);

• IT-ta'limni qo'llab-quvvatlash dasturlari - xalqaro IT sertifikatlari xarajatlarining 50 foizigacha kompensatsiya olish dasturi (it-istedod.uz); IT o'quv markazlari uchun grant dasturi (IT Bilim);

• 50 mingdan ortiq yoshlarni jalb e etgan 700 dan ortiq tanlov, xakaton va tadbirlar (mGovAward, IT Park Cup, Students Cup, Open Data Challenge va boshqalar);

• biznes-inkubatorlar va akseleratorlar (Tumaris Tech, AloqaTech Lab, Ucell Accelerator, GameDev Goethe Incubator va boshqalar);

• O'zbekiston bo'ylab universitetlarda 34 ta inkubatsiya markazlari;

• axborot texnologiyalari sohasida tadbirkorlikni qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha soliq va bojxona imtiyozlari (daromad solig‘i, barcha soliqlar, yagona ijtimoiy to‘lovlar, barcha ichki operatsiyalarning AQSh dollarida amalga oshirilishi, import qilinadigan tovarlar va xizmatlar uchun bojxona to‘lovlari);

• 9000 dan ortiq yangi ish o'rinlari yaratildi;

• 24/7 faoliyat ko'rsatishga mo'ljallangan 9 ta filial;

• Xorijda 3 ta ofis (AQSh, Germaniya, Latviya);

• Toshkent shahrida 6 gektardan ortiq maydonda joylashgan 17 ta ko'p qavatli binolardan iborat IT-majmuasi;

• o'rtacha yoshi 30 yoshni tashkil etuvchi 600 ga yaqin mutaxassislar ishlaydigan ahil jamoa.

IT ta'lim

IT Park IT-ta'limni ommalashtirishga katta hissa qo'shmoqda.

IT-Parkning muhim tashabbuslaridan biri Oʻzbekiston boʻylab universitetlarda Inkubatsiya markazlarini tashkil etish boʻldi – hozirda ularning soni 34 taga yetdi. Inkubatsiya markazlari tufayli talabalar yetuk va muvaffaqiyatli IT-kompaniyalar bilan muloqot qilish va bebaho tajriba orttirish imkoniyatiga ega boʻldi.

Ushbu dasturlarni muvaffaqiyatli yakunlagan startaplarda nafaqat g‘oya, balki uni rivojlantirish uchun investorlar va biznes farishtalar (“business angels”)ni jalb qilish. va, eng muhimi, butun mamlakat bo'ylab g'oyani kengaytirish uchun barcha imkoniyatlarga ega bo‘lgan tayyor IT-mahsulotga ega bo‘ladilar.

IT Park tashkil etilganidan buyon inkubatsiya va akseleratsiya bo‘yicha 24 dan ortiq shunday dasturlar o‘tkazildi, 350 dan ortiq startap ushbu dasturlarni muvaffaqiyatli yakunladi.

IT Park tomonidan o‘z loyihalarida qo‘llab-quvvatlangan startaplarning umumiy soni 760 dan ortiq. O‘tgan vaqt davomida startaplarni moliyalashtirish 123,8 milliard so‘mni tashkil etdi.

Bundan tashqari, iqtidorli yoshlarni aniqlash va qo‘llab-quvvatlash maqsadida moliyaviy va qishloq xo'jaligi texnologiyasidan sun'iy intellekt texnologiyalarigacha bo'lgan yo'nalishlarda mamlakatimiz bo‘ylab turli xakaton, ideathon va tanlovlar o‘tkazib kelinmoqda. . Bugungi kunga qadar jami 700 dan ortiq tadbirlar tashkil etilib, unda 50 ming nafar yoshlar ishtirok etdi.

IT Parkda 205 ta IT-markazlar (raqamli texnologiyalar bo‘yicha o‘quv markazlari) faoliyat yuritadi, ular mamlakatimizning barcha hududlarida mavjud. IT-markazlarida quyidagi mutaxassisliklar bo'yicha o'quv kurslarida ta'lim olish  mumkin: kompyuter savodxonligi; MS Office bilan ishlash; veb-dasturlash tillari; grafika va dizayn asoslari; mobil ilovalar yaratish; Python dasturlash tili; Arduino va LEGO Mindstorms asosidagi mobil robototexnika.

OMUC

Bundan tashqari, Birlashgan Arab Amirliklari bilan birgalikda 2019-yil noyabr oyida “One Million Uzbek Coders” (OMUC) loyihasi ishga tushirildi.

OMUC bepul onlayn platforma bo'lib, u aholiga dasturlash va raqamli texnologiyalar bilan ishlash ko'nikmalarini o'rgatish maqsadida ishga tushirilgan. Platforma eng ommabop to'rtta yo'nalishni qamrab oladi: ma'lumotlar tahlili (Data analysis), android-dasturlash (Android), front-end dasturlash va fullstack-dasturlash. OMUC loyihasi doirasida tahsil olgan talabalar soni 2,5 milliondan oshdi, ulardan 1,5 milliondan ortig‘i ishtirokchi sertifikatiga, 1,1 millionga yaqin talaba esa bitiruvchi sertifikatiga ega bo‘ldi.

2021-yilda One Million Uzbek Coders bitiruvchilari uchun Birlashgan Arab Amirliklari bilan hamkorlikda umumiy mukofot jamg‘armasi 100 000 AQSH dollarini tashkil qiluvchi 3 ta musobaqa – Sport dasturlash chempionati, Open Data Challenge va Students Cup musobaqalari o‘tkazildi.

Loyihaning faol ishtirokchilari orasida mukofot jamg'armasi 6 000 AQSh dollarini tashkil qiluvchi onlayn tanlov ham o'tkazildi. Unda 12 000 kishi ishtirok etdi.

2021-yilda “One Million Uzbek Coders” loyihasi doirasida malaka oshirish kurslarini tamomlagan umumta’lim maktablarining 100 nafar eng yaxshi informatika fani o‘qituvchilari taqdirlandi. Bundan tashqari, One Million Uzbek Coders dasturi doirasida 7 ta saralash bosqichi oʻtkazilib, IT-taʼlim boʻyicha 250 ta “Nanodegree” granti egalari aniqlandi.

IT Park University

2022-yil iyun oyida IT Park tomonidan EPAM bilan hamkorlikda O‘zbekistondagi birinchi onlayn universitet IT Park university oliy ta’lim dargohiga asos solindi. Universitet dasturi IT sohasida zamonaviy va talabgir kasblarni egallashga qaratilgan. Ta’lim gibrid formatda, asosan esa onlayn tarzda olib boriladi, bu esa butun mamlakat bo‘ylab talabalarga poytaxtga ko‘chib o‘tish zaruriyatisiz uydan turib yoki IT Park ofislarida (poytaxtda yoki viloyatdagi filiallar) ta’lim olish imkonini beradi. Bakalavriatda oʻqish muddati 3 yil. Ta’lim tili –ingliz tili.

Xalqaro sertifikatlar uchun kompensatsiya dasturi

IT Park tomonidan AKT vazirligi ko‘magida maxsus dastur ishga tushirilib, unga ko‘ra xalqaro IT sertifikatini olishga sarflangan mablag‘ning 50 foizigacha kompensatsiya olish mumkin.

Kompensatsiyani 14 yoshdan 30 yoshgacha bo‘lgan O‘zbekiston fuqarolari sertifikat olgan kundan boshlab 180 kundan kechiktirmay onlayn ariza to‘ldirib, barcha zarur hujjatlarni ilova qilgan holda qo‘lga kiritishlari mumkin.

Rezidentlik

IT Park o‘z faoliyati davomida IT-kompaniyalar uchun imtiyoz va preferensiyalar taqdim etish, har tomonlama qo‘llab-quvvatlash va xalqaro buyurtmalarni, shuningdek, sarmoyalarni jalb qilish orqali O‘zbekistonda IT-biznesni rivojlantirishga katta hissa qo‘shdi.

Imtiyoz va preferensiyalarga ega bo‘lish uchun IT-kompaniyalar va IT o‘quv markazlari IT Park rezidentlari bo'lishlari mumkin.

Rezidentlikning afzalliklari nimada?

• daromad solig'i - rezident jismoniy shaxslar uchun 12 foiz o'rniga 7,5 foiz va norezident jismoniy shaxslar uchun 20 foiz;

• Korporativ soliq — 5 foizdan 20 foizgacha soliq o‘rniga 0 foiz;

• Ijtimoiy soliq - byudjet tashkilotlari uchun 25%, qolgan tashkilotlar uchun 12% o‘rniga 0% soliq.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 30-iyundagi PF-5099-son farmoniga asosan, 2028-yil 1-yanvargacha:

• rezidentlar barcha turdagi soliqlar va davlat maqsadli jamg‘armalariga majburiy ajratmalar, shuningdek, ijtimoiy soliq to‘lashdan ozod etiladi;

• rezidentlar o‘z ehtiyojlari uchun olib kirilayotgan O‘zbekistonda ishlab chiqarilmaydigan asbob-uskunalar, butlovchi qismlar, ehtiyot qismlari, texnologik hujjatlar va dasturiy ta’minot uchun bojxona to‘lovlarini (bojxona yig‘imlaridan tashqari) to‘lashdan ozod etiladi;

• IT Park rezidenti bilan tuzilgan mehnat shartnomalari bo‘yicha xodimlar tomonidan olingan ish haqi ko‘rinishidagi daromadlar 7,5% stavkada jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘iga tortiladi va soliq solish maqsadida jismoniy shaxslarning umumiy yillik daromadiga kiritilmaydi.

Bundan tashqari, IT-ta’lim sohasida faoliyat yurituvchi IT Park rezident kompaniyalari maqsadli kredit olishlari mumkin. Kredit olishning majburiy shartlariga ta'lim kursi talabalari uchun ish bilan ta'minlash kafolati ham kiradi.

Berilgan maqsadli kredit miqdori talabalarni tayyorlash va ishga joylashtirish rejalashtirilgan amaliyotchilar soniga bog'liq. Kreditning muddati va yillik foizi maxsus tuzilgan Ekspert kengashining xulosasi bilan belgilanadi.

Relokatsiya dasturi

2022-yil fevral oyida IT Park TashRush dasturi ishga tushirilganini e’lon qildi. Ko‘chirish dasturi IT-kompaniyalarni, shuningdek, IT-mutaxassislarini Toshkentga jalb etishga qaratilgan.

Relokatsiya dasturi doirasida IT-mutaxassislar va ularning oila a’zolari uchun mamlakatda imkon qadar qulay tarzda joylashishlariga ko‘maklashishga qaratilgan xizmatlar majmuasi taqdim etiladi. Xizmatlarning asosiy bepul ro'yxati quyidagilarni o'z ichiga oladi: vizani olishda ko’maklashish; aeroport transferlari va transport; davlat va xususiy kompaniyalar bilan uchrashuvlar tashkil etish; yirik IT kompaniyalarida ish topishda yordam berish.

Bundan tashqari, ularga kompaniyani ro'yxatdan o'tkazish bo'yicha maslahatlar beriladi; malakali xodimlarni tanlashda yordam berish; imtiyozli shartlarda barcha qulayliklarga ega ofis maydoni ajratish va hokazo.

Bugungi kunga qadar relokatsiya dasturi doirasida mamlakatimizga kelgan IT-mutaxassislar soni 6000 nafardan oshdi.

Tash Rush dasturiga parallel ravishda IT-Visa dasturi ishga tushirildi. IT viza chet el fuqarolariga O‘zbekiston hududiga uch yilgacha to‘siqlarsiz kirish va chiqish, istalgan qiymatdagi ko‘chmas mulk sotib olish va yashash uchun ruxsatnoma olishning soddalashtirilgan tartibi, shuningdek,O‘zbekiston Respublikasi fuqarolari uchun nazarda tutilgan shartlar asosida ta’lim olish va tibbiy xizmatlardan foydalanish kabi bir qancha afzalliklarni taqdim etadi.

Ushbu turdagi vizani uch toifadagi fuqarolar olishi mumkin:

— IT sohasiga sarmoya kirituvchi investorlar (viza olish uchun ularga mahalliy hamkorlar arizasi kerak bo‘ladi);

— IT Park residenti bo’lmish texnologik kompaniyalar ta’sischilari;

- oxirgi 12 oy davomida yillik daromadi kamida 30 000 AQSh dollarini tashkil etgan IT-mutaxassislar;

IT Parkning xorijiy vakolatxonalari

2020-yilning 18-avgust kuni AQShning Delaver shahrida mahalliy IT-kompaniyalarga AQSh bozoriga chiqish shartlarini taqdim etuvchi IT Park vakolatxonasi ochilganini ham qayd etish lozim.

Vakolatxonaning asosiy vazifasi mahalliy mahsulot va xizmatlarni eksport qilish uchun qulay shart-sharoitlar yaratish, ularni ilgari surish, reklama kampaniyalarini o‘tkazish, buyurtmalarni qidirish, AQSh mijozlari va IT Park rezidentlari o‘rtasida shartnomalar tuzishga ko‘maklashishdan iborat.

Vakolatxona, shuningdek, har ikki tomon uchun - bajarilgan ish sifati bo'yicha buyurtmachi uchun, bajarilgan ish uchun haq to'lash bo'yicha pudratchi uchun kafillik vazifasini bajaradi. Buning uchun xalqaro standartlarga mos sug‘urta va kafolat tizimlari joriy etildi.

IT Parkning Latviyada ham vakolatxonasi mavjud. 2022-yil 9-fevral kuni Latviya Respublikasi hukumat va ishbilarmon doiralari delegatsiyasining O‘zbekiston Respublikasiga tashrifi doirasida bo‘lib o‘tgan birinchi O‘zbekiston-Latviya biznes-forumi doirasida IT Park hamda Latviyaning Shipleart kompaniyasi (AP Holding) o‘rtasida o‘zaro hamkorlik to‘g‘risidagi memorandum imzolandi.

Imzolangan memorandum IT Park rezidentlarining Yevropa Ittifoqi bozorlarida eksport salohiyatini rivojlantirish, Yevropa Ittifoqi mablag‘larini jalb qilishda yordam olish, shuningdek, IT Park Uzbekistan rezidentlarining loyihalarini venchur moliyalashtirish imkonini berdi.

Memorandum doirasida tomonlar IT Parkning Yevropa Ittifoqidagi rasmiy vakili sifatida Shippleart (AP Holding) orqali Yevropa Ittifoqi mamlakatlarida IT Park manfaatlarini himoya qilishga kelishib oldilar.

IT Parkning Germaniyadagi vakolatxonasi avgust oyida o'z ishini boshlaydi.

 

IT Park direktori Farxod Zairovich Ibragimov ta’kidlaganidek: “Soʻnggi yillarda respublikada IT rivoji uchun hukumat tomonidan yaratilgan sharoitlarni koʻrib turibmiz. Hukumat sa’y-harakatlari bilan IT  Park tashkil etildi. Bu shunchaki tashkilot emas, bu g‘oyalar va loyihalarni amalga oshirish uchun ulkan platforma, butun respublika va hatto butun Markaziy Osiyo mintaqasi IT-sohasi birlashgan joydir.

Biz shuni tushunishimiz kerakki, axborot texnologiyalari IT Park faoliyati kabi jadal rivojlanmoqda va to'xtab qolmaydi. Ishonchim komilki, eng muvaffaqiyatli loyihalar va yutuqlar hali oldinda!”.