IT Ladies Farida Dadajanova: “IT — mening hayotim”

IT sohasidagi ayollar IT ayollarning ishi emas degan eskirgan stereotiplarga qarshi kurashishda davom etmoqda. “FIDO-BIZNES” kompaniyasining biznesni rivojlantirish boʻyicha direktori Farida Tal’atovna Dadajanova singari ular ham oʻz bizneslarini muvaffaqiyatli rivojlantirmoqdalar.

“FIDO-BIZNES” 1993-yildan buyon Oʻzbekistonda axborot tizimlari va yechimlarini ishlab chiquvchi yirik kompaniyalardan biri hisoblanadi. Kompaniya davlat, bank, sanoat va iqtisodiyotning boshqa tarmoqlari uchun loyihalarni amalga oshiradi.

IT sohasidagi yoʻlning boshlanishi haqida

Bolaligimdan men IT sohasi qanday ishlashi, bu sohada qanday qiyinchiliklar borligi va birinchi navbatda nimaga eʼtibor berish kerakligini tushunib yetdim. Beshinchi sinfda oʻqigan paytimdayoq TATUʼga oʻqishga kirib, dasturchi va kompaniya direktori boʻlishimni aniq bilardim. Mana shunday ulkan maqsadlarim bor edi va men ularga muvaffaqiyatli erishdim va sevimli kompaniyamda ishlashni davom etmoqdaman deb ayta olaman.

2009-yilda TATUʼning amaliy informatika fakultetini tamomladim, shundan soʻng magistraturada oʻqishni davom ettirdim. Bu yil Skolkovo biznes maktabini “Executive MBA” dasturi bo‘yicha tamomladim. Hozirda “FIDO-BIZNES” kompaniyasida biznesni rivojlantirish boʻyicha menejer sifatida ishlayman.

IT — bu mening hayotim. Nega? Otam Dadajanov Tal’at Karimovich Kibernetika institutida faoliyat olib borgan. U iqtidorli dasturchi edi va bu meni ilhomlantirdi. Qolaversa, bolaligimdan odamlarni boshqarishni yaxshi uddalaganman. Maktabda, oʻqituvchi boʻlmagan paytda, meni boshliq qilib qoldirishardi va sinfdoshlarim hamisha gapimga boʻysunardi. Bularning barchasi oxir-oqibat taqdirimni belgilab berdi va meni IT sohasiga yetakladi. Va eng muhimi shundaki, men nima uchun bu yerda ekanligimdan hayron boʻlmaganman? IT — bu mening kasbim.

Nega aynan IT?

IT sohasi meni nafaqat oʻzining texnik tomoni bilan, balki tashkilotlar uchun dasturiy taʼminotni ishlab chiqishda ularning faoliyatining mohiyatiga chuqur kirib borish kerakligi bilan ham oʻziga jalb qiladi, bu esa dunyoqarash va kasbiy koʻnikmalarni sezilarli darajada kengaytiradi. Misol uchun, men moliyaviy mutaxassis boʻlmasam ham, moliya tashkilotining ichki tuzilishi va moliya sektori qanday ishlashini tushunaman. Hamkasblarimiz bilan birgalikda biz 1-sonli Markaziy klinik shifoxonasi uchun dastur ishlab chiqdik. Endi menda bemorlarning tibbiy tarixi, tahlillari va boshqa jihatlari bilan bogʻliq jarayonlar haqida tushuncha mavjud.

Mening dissertatsiyam lizing sohasidagi korxona boshqaruvining axborot tizimiga (“Lizing” ISUP) bagʻishlangan edi. Ushbu tadqiqot tufayli lizing tashkilotlari qanday ishlashini aniq tushunaman.

Shunday qilib, angladimki, IT sohasi bu — kelajak. Zamonaviy dunyoda raqobatbardosh boʻlish uchun biznes real vaqt rejimida bozor oʻzgarishlariga tezda javob berishga tayyor boʻlishi kerak va buning uchun ishonchli IT-platformasi zarur.

Qiyinchiliklar va stereotiplar haqida

Direktor bo‘lgan paytimda men baʼzi top-menejerlar ayollarning bu roldagi qobiliyatiga shubha qilishlarini angladim. Ehtimol, ular bizni juda yumshoq va ishonchsiz deb bilishar va yaxshi natijalarga erishishimizga unchalik ishonmagandirlar. Biroq, men oʻz oldimga maqsad qoʻydim: muvaffaqiyatli rahbarlik qilishga qodir ekanligimni isbotlash. Va men buni uddaladim.

Mening birinchi muzokaralarim kompaniyamiz uzoq vaqt davomida bitta masalani hal qila olmayotgan Pensiya jamgʻarmasi bilan boʻlib oʻtdi. Biroq, men buni hal qilishga muvaffaq boʻldim va oʻshanda hamma ayol kishi muvaffaqiyatga erisha olishi va qaror qabul qilishda erkaklardan qolishmasligini tushunib yetdi. Hozir ofisda oʻzimni qulay his qilyapman, chunki bizda gender tengsizligiga barham berilgan va hamma uchun qulay muhit yaratilgan.

Qiyinchiliklarga kelsak, ular har doim ishda uchrab turadi. Mijozlarga loyihalarning ayrim jihatlarini tushuntirish ayniqsa qiyin. Baʼzan bunga 3-4 soat vaqt sarflashimiz mumkin, ammo biz erishadigan natija va oʻzaro tushunish, albatta, sarflangan harakatlarga arziydi. Baʼzan mutaxassislar orasida IT-savodxonligining yetishmasligini taʼkidlayman, lekin umuman olganda boshqa muammolarni yoʻq.

Yutuqlar va rejalar haqida

Men kompaniyamiz va jamoamizni yutuq deb hisoblashim mumkin. Mahsulotlar portfeli kengaymoqda, xodimlar soni ham oshib bormoqda, barqarorlik mavjud. Bundan tashqari, bizning ulkan ambitsiyalarimiz va rejalarimiz bor, chunki biz xalqaro bozorlarga chiqishni rejalashtirmoqdamiz. Bu esa kompaniya toʻgʻri yoʻlda ekanligidan dalolat beradi.

Hozirda jadal oʻsishni boshdan kechirmoqdamiz va asosiy vazifa — boshqaruv jarayonlarini ortib borayotgan mutaxassislarimiz soniga moslashtirish, chunki kompaniya sezilarli darajada kengaydi: xodimlar, mahsulotlar, loyihalar soni koʻp marta oshdi. Binobarin, ushbu oʻsishni samarali boshqarish uchun yangi boshqaruv modellarini joriy etish zarurati paydo boʻldi.

Eng muhim koʻnikmalar haqida

Men uchun IT-kompaniya rahbari sifatida tendensiyalarni tushunish va IT sohasida nimalar sodir boʻlayotganini bilish muhim. Men ushbu tendensiyalarni tahlil qilish va oʻrganish uchun koʻp vaqt ajrataman, Gartner tahliliy hisobotlarini muntazam ravishda koʻrib chiqaman va eng yuqori faollik va istiqbolga ega sohalarga eʼtibor qarataman. IT sohasida muvaffaqiyatli ishlash uchun doimiy ravishda oʻrganish va rivojlanish juda muhimdir. Shuning uchun eng muhim koʻnikmalarni mavzuga chuqur shoʻngʻish va doimiy qiziqish koʻrsatish qobiliyati deb bilaman.

Men “Skolkovo” maktabida oʻqiganman. Birinchi modul kompaniya strategiyasini yaratish mavzusiga bagʻishlangan. Birinchi kundayoq men koʻp vaqtimni operativ faoliyatga sarflayotganimni angladim. Ammo kompaniya rahbari va egasi operatsion vazifalarda qolib ketishdan koʻra, daromad keltiradigan biznesni strategik rivojlantirishga koʻproq vaqt ajratishi kerak. Bu tushuncha menga resurslarimni oqilona qayta taqsimlash imkonini berdi.

Hozirda mening asosiy vazifam — butun jamoaning eʼtiborini operatsion jarayonlardan natijalarga erishishga oʻtkazish.

Jamoaning ahamiyati haqida

Yolgʻiz muvaffaqiyatga erishish deyarli imkonsiz. Atrofingizda shunchaki jamoa emas, balki haqiqiy hamfikrlar jamoasini yaratish juda muhimdir. Jamoa xuddi yin-yan kabidir: agar sizda maʼlum bir kompetensiyalar boʻlmasa, unda siz oʻzingizning tajriba va koʻnikmalaringizni toʻldiruvchi insonlarni atrofingizga toʻplaysiz. Bu jumboqni yigʻishga oʻxshaydi — siz har bir elementni oʻz oʻrniga qoʻyasiz, soʻngra intellektual hujumni birgalikda amalga oshirasiz, strategik sessiyalarni tashkil qilasiz va u yoki bu rivojlanish strategiyasini ishlab chiqasiz.

Mendan tez-tez soʻrashadi: “Hamkorlaringiz kimlar?” Mening javobim: IT sohasida bizning hamkorlarimiz — butun dunyo IT-o‘yinchilari. Biz oʻzimizni bir mamlakat bilan cheklab qoʻya olmaymiz va cheklamasligimiz ham kerak. Biz dunyoga kengroq nazar bilan qaraymiz va uni raqobat muhiti sifatida qabul qilamiz, ammo ayni paytda velosipedni qayta-qayta ixtiro qilmaslik uchun boshqa kompaniyalar bilan oʻzaro manfaatli kelishuvlarga intilamiz. Kim allaqachon ishlaydigan dvigatelga ega ekanligini tushunish va muayyan vazifalarni qanday qilib birgalikda amalga oshirish mumkinligi haqida oʻylash muhimdir. Hozir bozor aynan shu narsani talab qilmoqda.

Ayollarning IT sohasidagi oʻrni

Mening fikrimcha, qiz bola uchun yoshlik davri — bu oʻqish, karyera, hayotiy va kasbiy tajribaga ega boʻlish, shuningdek, oʻzini topish uchun ideal vaqt. Ushbu tajribasiz, har qanday sohada martaba qurish ancha qiyin.

Bir necha yil oldin kompaniyamizda atigi 20 nafar ayol boʻlgan boʻlsa, hozir ularning soni uch baravar koʻpaydi. Jamoamizda qizlar yanada koʻproq boʻlishini istayman. Buning uchun IT sohasida ishlash unchalik murakkab emasligini, aksincha, juda koʻp qirrali, qiziqarli va hayajonli ekanligini anglash muhimdir. Maktab yoshidan boshlab qizlarga IT nafaqat dasturlashni oʻz ichiga olishini yetkazish kerak. Bugungi kunda ushbu sohada sinovchilar, UX/UI dizaynerlar, biznes-tahlilchilar, PR va marketing boʻyicha mutaxassislar, HR-mutaxassislar kabi koʻplab ijodiy mutaxassisliklar mavjud va ularning koʻpini sanab oʻtish mumkin. Shuning uchun IT sohasiga kengroq qarash kerak va uning bir qismi boʻlishdan qoʻrqmaslik kerak.

Ishonch bilan ayta olamanki, IT sohasida ayol rahbarlar borligi ajoyib. Erkaklardan farqli oʻlaroq, ayollar koʻpincha kuchli jins vakillariga qaraganda koʻproq empatiyaga, vazifalarga eʼtibor berish va hamkasblarining hissiy holatiga eʼtibor berish qobiliyatiga ega. Bugungi kunda yosh mutaxassislar alohida eʼtibor va qoʻllab-quvvatlashga muhtoj boʻlib, hamdardliksiz jamoani boshqarish qiyin. Ayollar, qoida tariqasida, tabiatan bunday qobiliyatga ega, shuning uchun men ayollar bilan ishlash qulayroq deb hisoblayman.

Darvoqe, yaqinda men butun dunyo boʻylab eng koʻzga koʻringan qizlarni birlashtiruvchi “Women in Tech” (“Arts Awards category for the Women in Tech Caucasus Awards” nominatsiyasi — innovatsion metod va platformalardan foydalangan holda texnologiyalarni hayot va biznesga samarali integratsiyalagan ayollar eʼtirofi – tahririyat eslatmasi) Xalqaro global mukofotiga nomzodlar qatorida boʻldim, bu butun dunyodan eng koʻzga koʻringan qizlarni birlashtiradi. Men hayratda qoldim. Gʻolib boʻlmaganimdan hech ham afsuslanmayman. Aksincha, kelajakda albatta gʻalaba qozonish uchun yaxshiroq tayyorgarlik koʻrishimiz kerakligini angladim.

IT sohasida karyera qurmoqchi boʻlgan qizlar uchun maslahat

Har bir inson oʻziga xos tarzda individual va isteʼdodli, shuning uchun u shaxsiy fazilatlari, afzalliklari, istaklari va eng muhimi, orzulari asosida oʻz rivojlanish rejasini ishlab chiqishi kerak. Nima uchun bu juda muhim? Chunki aniq rejasiz, yoʻldan adashish va notoʻgʻri tomonga burilish ehtimoli katta. Agar inson oʻz xohish-istaklarining vizual xaritasiga, u nimaga erishmoqchi va qanday mahsulotlarni yaratmoqchi ekanligi haqida aniq tasavvurga ega boʻlsa, bu unga yoʻlning ravshanligi va cheksiz motivatsiya beradi.

Qaysi sohalar va yoʻnalishlar qiziqarli ekanligini aniqlash, soʻngra soha yetakchilari bilan faol netvorking qilish va tajriba almashish muhimdir. Netvorking juda ragʻbatlantiradi. Boshqalar bilan muloqotda boʻlganingizda, muvaffaqiyat va boylikka erishish bir necha kun ichida sodir boʻlmasligini koʻrasiz, bu esa sizni oʻz ustingizda ishlashni davom ettirishga ilhomlantiradi va u ish beradi. Siz toʻgʻri yoʻldan ketayotganingizni tushunasiz.

Perfeksionist boʻlmaslik ham muhimdir. Xatolar uchun oʻzingizni tanqid qilishning hojati yoʻq. Aksincha, har bir kichik muvaffaqiyat uchun oʻzingizni ragʻbatlantirish muhimdir. Inson oʻz yutuqlarini qadrlashni va xatolardan tushkunlikka tushmaslikni bilsa, uning oʻsishi muqarrar boʻladi.