1-kvartal natijalari:  IT-xizmatlar eksporti 3 baravardan ziyod oshdi

O‘zbekiston IT sohasi rekord darajadagi o‘sish sur’atlarini namoyish etmoqda. Mamlakat o‘z salohiyatini muvaffaqiyatli amalga oshirishda davom etmoqda va xorijiy kompaniyalarni jalb qilish uchun tobora ko‘proq imkoniyatlar yaratmoqda.

Soha rivojiga IT Park Uzbekistan ham salmoqli hissa qo‘shmoqda. 2023-yilning 1-kvartalidagi maʼlumotlar IT sohasi ijobiy dinamikani saqlab qolganligini koʻrsatadi.

IT Parkʼda rezidentlik

Masalan, 2023-yilning 1-kvartali yakunlari bo‘yicha rezidentlar tomonidan ko‘rsatilgan xizmatlarning umumiy hajmi 2381,0 mlrd.so‘mni tashkil etdi. O‘tgan yilning shu davriga nisbatan IT Park rezident kompaniyalari tomonidan ko‘rsatilgan xizmatlar hajmi 292 foizga oshdi. Taqqoslash uchun: 2021-yilning 1-kvartalidagi maʼlumotlar 438,6 milliard soʻmni, 2022-yilda esa 814,0 milliard soʻmni tashkil etdi.

Yoʻnalishlar boʻyicha hajm quyidagicha taqsimlandi:

• dasturlash – 1 358,4 mlrd.so‘m;

• qayta ishlash – 839,9 mlrd.so‘m;

• ta’lim – 25,6 mlrd.so‘m;

• BPO – 157,1 mlrd.so‘m.

IT Park rezidentlari eksporti hajmi oʻtgan yilning 1-kvartaliga nisbatan 327 foizga oshib, 57,2 million dollarni tashkil etdi. Ulardan 48% AQShga, qolganlari esa Buyuk Britaniyaga (15%), Singapurga (10%), MDH mamlakatlariga (10%) va boshqalarga (17%) toʻgʻri keladi. 2023-yil oxiriga kelib eksport hajmi 300 million dollarga yetishi kutilmoqda.

Joriy yilning birinchi kvartalida IT Park rezidentlari soni 1262 ta kompaniyani tashkil etdi, ulardan:

– 876 nafar rezident Toshkent shahrida, qolgan 386 nafari viloyatlarda ro‘yxatdan oʻtgan;

 – 382 ta korxona eksport uchun ishlaydi;

 – 172 ta – BPO kompaniyalari;

 – 256 ta kompaniya IT sohasida taʼlim xizmatlarini koʻrsatadi;

 – xorijiy kapital ishtiroki bilan 185 ta kompaniya.

Rezidentlarning asosiy ulushi quyidagi yoʻnalishlarda ishlaydi:

 • dasturiy taʼminotni ishlab chiqish va qoʻllab-quvvatlash (61%);

 • maʼlumotlarni qayta ishlash (5%);

 • IT-taʼlim (20%);

 • BPO (14%).

Birinchi kvartalda 207 ta kompaniya IT Park rezidenti statusini oldi, ulardan 61 tasi eksportyor boʻlib, joriy yil oxiriga qadar eksport hajmi $55 million tashkil etilishi rejalashtirilgan.

Shu bilan birga, 71 ta kompaniyaga rezident statusi berilmagan, 63 ta kompaniya esa shartnomada koʻrsatilgan majburiyatlarni bajarmaganligi, yaʼni faoliyat toʻgʻrisida maʼlumot bermaganligi, shuningdek majburiy ajratmalarni toʻlamaganligi uchun ushbu statusdan mahrum qilindi. Shuningdek, ushbu kompaniyalarga nisbatan berilgan imtiyozlarni bekor qilish va davlat byudjetiga soliq to‘lash bo‘yicha majburiyatlarni tiklash to‘g‘risida soliq organlariga bildirishnoma yuborildi.

Bundan tashqari, taqdim etilayotgan imtiyozlar tufayli IT Park rezidentlari qo‘shimcha ish o‘rinlarini yaratib, mamlakatimizda IT-mutaxassislar sonini ko‘paytirishmoqda. Shunday qilib, joriy yilning 1-kvartalida rezident kompaniyalarda 2100 dan ortiq ish o‘rni yaratildi. Ishga joylashgan mutaxassislarning umumiy soni 20 000dan oshdi, bu 2022-yil oxiridagi koʻrsatkichga nisbatan 12 foizga koʻpdir.

Eslatib o‘tamiz, IT Park rezidentlari IT-kompaniyalar va IT-o‘quv markazlari bo‘lib, ular bir qator muhim imtiyozlarga ega bo‘lishi mumkin:
 • daromad soligʻi — 7,5%;

 • korporativ soliq — 0%;

 • yagona ijtimoiy to‘lovlar — 0%;

 • tovarlarni oʻz ehtiyojlari uchun import qilishda bojxona toʻlovlari – yoʻq.

Shuningdek, IT Park rezidentlari xorijiy mutaxassislar va taʼsischilarga ish haqi va dividendlarni eksport tushumlari doirasida xalqaro toʻlov kartalariga naqd pulsiz shaklda xorijiy valyutada toʻlash huquqiga ega. Bundan tashqari, IT Park rezidentlariga Virtual ofis xizmati taqdim etiladi, bu esa ofisni ijaraga olmasdan masofadan turib ishlash imkoniyatini beradi.

Startap ekotizimining rivojlanishi

IT Park tomonidan (shu jumladan, boshqa tashkilotlar bilan hamkorlikda) startaplarni qo‘llab-quvvatlashga qaratilgan 8 ta tadbir va 5 ta dastur tashkil etildi, ulardan eng yiriklari:

•  “Plug and Play Uzbekistan” akseleratsiya dasturining birinchi to‘lqini

•  “AloqaTechLab” korporativ akseleratorining ikkinchi toʻlqini

•  “Tumaris.Expo” xalqaro startaplar koʻrgazmasi

2023-yilning 1-kvartalida O‘zbekiston startaplari davlat organlaridan 17 milliard so‘mdan ortiq mablag‘ olishga muvaffaq bo‘ldi. Shu bilan birga, Jizzaxdan startaplar – 12 milliard so‘mdan ortiq, Navoiydan loyihalar – 1,4 milliard so‘mdan ortiq va Buxorodan startaplar – 1,3 milliard so‘mdan ortiq mablag‘ olishdi. Joriy yilning 1-kvartali uchun xorijiy moliyalashtirish summasi 1 million 904 ming dollarga yetdi.

“AloqaVentures” korporativ venchur fondi bilan hamkorlikda “AloqaBank” AloqaTechLab korporativ akseleratorining ikkinchi to‘lqini ishga tushirildi, u startaplarni ko‘paytirish va takomillashtirish bo‘yicha 3 oylik intensiv dasturni o‘z ichiga oladi hamda turli sohalardagi tajribali xorijiy va mahalliy treninglar, shuningdek, startaplarga savdo va boshqa asosiy ko'rsatkichlarning tez o'sishini ta'minlashga yordam beruvchi trekerlar bilan 1:1 sessiyalardan tashkil topdi. Sun'iy intellekt, katta ma'lumotlar, moliyaviy va korporativ texnologiyalar sohasidagi 16 ta startap ushbu akselerator ishtirokchisi bo‘ldi.

Eslatib o‘tamiz, ushbu startaplarni qo‘llab-quvvatlash tashabbusi doirasida o‘tgan yili 26 ta startap dasturni muvaffaqiyatli yakunlagan, Beatify, The Mind va Cradle startaplari esa jami 250 000 AQSH dollari miqdorida sarmoya jalb qilgan.

Qolaversa, 2023-yil O‘zbekiston startaplarining xalqaro tanlovlardagi g‘alabalari bilan boshlandi:

• O‘zbekistonning Tass Vision va Billz startaplari Silkway 2023* finalchilari bo‘ldi.

 *Google for Startups va Astana Hubʼdan Silkway 2023 – bu akseleratsiya dasturi boʻlib, uning doirasida ishtirokchilar oʻz bizneslarini rivojlantirish, Google for Startups va Astana Hub’dan mentorlik va treninglar olish imkoniga ega boʻlishdi.

• Butunjahon hukumatlar sammiti doirasida BAA hukumati tomonidan tashkil etilgan “Best Global M-Gov Award” tanlovida O‘zbekiston nomidan qatnashgan “Donʼt waste”* startapi ishtirokchilari 500 000 AED (136 000 AQSH dollari) miqdorida mukofot oldilar.

 *“Donʼt waste” – bu oziq-ovqat va xalq iste’moli tovarlarini uloqtirmasdan samarali foydalanishni tashkil etish, ularni topishga muhtojlar uchun navigator vazifasini bajarishga qaratilgan loyiha.

• “Plug and Play Uzbekistan”* akseleratsiya dasturining birinchi to‘lqinida ishtirok etish uchun Sug‘urta Bozor, Paylov, Didox, Finiso.io, Smartup X, UYSOT, Ruby Fleet, botcommerce, Beautify, Mazzami, Mohirdev, Monetary, Royal Taxi, Mento, TASS Vision, Pivot Ad kabi O‘zbekiston startaplari tanlab olindi, jami 120 dan ortiq startaplar ushbu dastur uchun ariza topshirdi.

* Plug and Play Tech Center – bu shtab-kvartirasi Silikon vodiysida joylashgan global innovatsion platforma hisoblanadi. Ularning dunyoning 50 dan ortiq mamlakatlarida, jumladan, O‘zbekistonda vakolatxonalari mavjud. Qabul qilingan startaplar Markaziy Osiyodagi korporatsiyalar va davlat idoralari bilan ishlash imkoniyatiga ega bo‘ladilar, shuningdek, ularga xalqaro bozorga chiqish va investitsiyalarni jalb qilishda yordam beradilar.

IT-taʼlimni rivojlantirish

IT sohasini rivojlantirishning muvaffaqiyati savodli aholiga, ayniqsa yoshlarga bogʻliq. IT Park tomonidan savodxonlik va umuman IT madaniyatini oshirishga yordam beradigan qator chora-tadbirlar amalga oshirildi.

Xususan, 2023-yilning 1-kvartalida IT Parkʼning 205 ta IT Markazida 7395 ta shaxs tahsil oldi, ulardan 2280 ta shaxs davlat xizmatchilari, qolgan 5115 ta shaxs esa 30 yoshgacha boʻlgan yoshlardir.

Bundan tashqari, “One Million Uzbek Coders” loyihasining ikkinchi bosqichiga start berildi, uning doirasida 1 milliondan ortiq kishi Coursera platformasidagi 240 dan ziyod yetakchi xalqaro kompaniyalar va ta’lim muassasalarining nufuzli IT kurslaridan foydalanish imkoniyatiga ega bo‘ladi. Joriy yilning birinchi kvartali yakuniga ko‘ra platformada 37,6 mingdan ziyod shaxs ro‘yxatdan o‘tgan, ulardan 24 mingdan ziyodi bugungi kunda faol o‘qimoqda. Shunisi diqqatga sazovorki, talabalarning 39 foizi qizlar tashkil etadi va Math&Data (74%) tahsil olish uchun eng ommabop yoʻnalishga aylandi, undan keyin Dasturlash (12%), Soft skills (11%), Sunʼiy intellekt (2%) va Bulut texnologiyalari (1%) talabga ega.

Shu bilan birga, o‘quv markazlari, yosh o‘g‘il-qizlar IT Bilim Markazi orqali o‘qish uchun maqsadli kredit olib, IT sohasida o‘qish imkoniyatiga ega bo‘lishdi. Shunday qilib, 1-kvartalda ushbu markaz B2C va B2B sektorlarida faol o‘sishni ko‘rsatib, 768,5 million so‘mlik maqsadli kreditlar olgan 70 nafardan ziyod talabalarni hamda ishga joylasha olgan 200 dan ziyod talabalarni qamrab oldi. Ayni paytda bilgi.uz platformasida 20 dan ziyod o‘quv markazlari va 150 ta kurslar mavjud bo‘lib, ular uchun har bir kishi muddatli toʻlov orqali o‘qish uchun maqsadli kredit olishi mumkin.

IT Park Universityʼda joriy yilning 1-kvartalidagi bakalavr dasturlari bo‘yicha jami talabalar soni 263 shaxsni tashkil etib, ulardan 201 nafari erkak, 62 nafari ayoldir. Shuningdek, 113 ta talaba hozir Foundation dasturida. 1-kursning eng muvaffaqiyatli 8 nafar talaba esa Latviya, Litva va Polshada amaliyot o‘tamoqda. Universitet 2023-2024 o‘quv yilida 500 nafar talabalarni qabul qilishni rejalashtirmoqda.

Shuningdek, joriy yilning birinchi choragida 111 nafar yoshlar xalqaro IT sertifikatlarini olish uchun qilgan xarajatlarini muvaffaqiyatli qoplay olishdi, jami 196 million so‘mdan ortiq mablag‘ to‘lab berildi. Shu bilan birga, kompensatsiyalangan xalqaro IT sertifikatlari ro‘yxati 184 tadan 216 taga ko‘paydi va hozirda ularning 139 tasi professional, 49 tasi oʻrta va 28 tasi boshlang‘ich sertifikatlardir.

Hududiy rivojlanish

Joriy yilning 1-choragida IT Park Toshkent viloyatidagi hududiy filiali va Qoraqalpog‘iston Respublikasidagi filiali uchun qo‘shimcha bino hamda Qashqadaryo va Xorazm viloyatlarida 2 ta IT-akademiyasi ochildi. Ayni paytda O‘zbekiston Respublikasi hududida jami 12 IT Park filiallari mavjud.

Xalqaro faoliyat

Joriy yilda IT Park’ni rivojlantirishning asosiy yo‘nalishi xalqaro aloqalarni oʻstirish va mustahkamlashga qaratilgan. 2023-yilning 1-choragida IT Park delegatsiyalari dunyoning 7 ta davlatida (Germaniya, Ispaniya, Buyuk Britaniya, BAA, Hindiston, Qozog‘iston, Singapur) ishbilarmonlik tashrifi bilan bo‘ldi.

6 ta xalqaro tadbirda ishtirok etib, xorijiy kompaniya va tashkilotlar bilan 39 ta ishbilarmonlik uchrashuvlari tashkil etildi. Xuddi shu davrda IT Park jamoasi 30 dan ortiq davlatdan kelgan xorijiy vakillar bilan 120 dan ortiq yuzma-yuz va masofaviy uchrashuvlar o‘tkazdi. Koʻplab muzokaralar natijasida qoʻshma loyihalar, memorandumlar imzolandi va 30 dan ortiq xorijiy kompaniyalar Oʻzbekistonga jalb etildi.