IT sohasida 20 yil: qizlar uchun IT maktabini noldan ochgan tadbirkor ayol

Ko‘pgina stereotiplar XXI asrda ham eskirganicha yo‘q. Misol uchun, IT faqat erkaklar sohasi degan fikr hali ham mavjud. Biroq, stereotiplarni buzadigan va IT jins tanlamasligini isbotlaydigan ayollar talaygina. Ana shunday ayollardan biri qizlar uchun itgirlschool.com IT maktabi asoschisi Alisa Svetkova bo‘lib, u IT Parkga bergan intervyusida o‘zining kasbiy yo‘li, maktabning ishga tushirilishi hamda sohada qiz-ayollar sonini oshirish haqida o‘z fiklari bilan o‘rtoqlashdi.

— O‘zingiz va kasbiy faoliyatingiz haqida bizga gapirib bersangiz.

— Men 35 yoshdaman. Asli Moskvadanman, hozir Batumida (Gruziya) yashayman. Men 14 yoshimdan beri veb-ilovalarni dasturlash va ishlab chiqish bilan shug‘ullanaman. O‘rta maxsus va oliy ma’lumotga egaman. 33 yoshimda o‘z biznesimni boshladim - qizlar uchun dasturlash maktabi va shu bilan birga ta'lim platformasini ishga tushirdim.

— IT sohasiga qanday kirib keldingiz va bu sohada necha yildan beri ishlaysiz?

- Yoshligimda qo‘limga "Veb-dizayn" kitobi tushib qoldi, muallif Dmitriy Kirsanov bo‘lib, ushbu kitob mening web-dasturlash olamiga sho‘ng‘ishimga turtki bo‘ldi. Umuman olganda juda omadliman desam bo‘ladi: dadam IT mutaxassisi. Bolaligimdan men uning ko‘zlari yonib, kompyuter bilan qanday ishtiyoq bilan ishlashini, o‘z ishiga qanchalik mehr bilan yondashishiga guvoh bo‘ldim. Uyimiz kompyuter jihozlariga to‘la edi. Buning barchasiga oshiq bo‘lmaslikning iloji yo‘q edi. Shu sababdan, hayotimni ushbu soha bilan bog‘lashga qaror qildim.

Sohada 16 yoshimdan beri ishlayman, qariyb 20 yildan buyon sevimli ishim bilan shug‘ullanib kelaman.

— Qizlar uchun IT-maktab ochish g‘oyasi qanday paydo bo‘ldi? Bunga sizni nima ilhomlantirdi?

— Men IT maktabiga 2020 yilda, pandemiya davrida asos solganman. Bu tasodifan sodir bo'ldi: do'stim menga ayollarning ijtimoiy loyihalari uchun Impact Hub akseleratorida qatnashishni maslahat berdi. 90 kunlik chaqiruv dasturining bir qismi sifatida ular menga maktabni ochishda yordam berishdi, o'shandan beri u sezilarli darajada o'sdi. 15 nafar talaba bilan boshlagan bo‘lsak, hozir 450 nafar o‘quvchimiz bor.

Vaziyatning o'zi meni bunday maktabni ochishga ilhomlantirdi: men umrim bo’yi dasturchi bo'lganman. Ishtiyoqim yigitlarnikidan kuchli bo’lgan. Men universitetda o'qiganimda yoki ishlaganimda, masalan, bizda 50 yigitga 2 ta qiz to’g’ri kelar edi.

18 yoshimdan boshlab o'qituvchilik qilaman. So'nggi yillarda ko’p narsa o'zgarayotganini seza boshladim: 50/50 yigitlar va qizlar yonimga o’qib-o’rganish uchun kelishadi, lekin hali ham erkaklar foizi ayollarnikiga nisbatan ko’proq. Keyin buning sababi nima ekanligini tushuna boshladim. Ma’lum boʻldiki, qizlar oʻqituvchi ayol ekanligini koʻrsalar texnik fanlarni o’rganishga ishtiyoq bildiradilar, yaʼni qizlarga namuna kerak. Men startap ishga tushirish haqida o‘ylar ekanman, ayollar huquqlari hurmat qilinadigan, IT-soha va ish haqi bo‘yicha adolatga erishish imkonini beradigan loyiha yaratmoqchi edim.

— Maktabni ishga tushirish jarayonida qanday qiyinchiliklarga duch keldingiz?

— Men tadbirkor ayol emas, dasturchi va o‘qituvchi bo‘lganim uchun marketing yoki savdo sohasida hech narsani tushunmasdim va hamma narsani noldan o‘rganishim kerak edi. Tabiiyki, eng zo’r jamoani yollash uchun moliyaviy imkoniyat yo'q edi, hamma narsani o'zim qildim.

Ammo keyin hamma narsa yaxshilana boshlaganida va o'sish kuzatilgach, fevral oyida karta va Instagramni blokirovka qilish bilan bog'liq muammolar boshlandi. Bir necha oy davomida biznesni ushlab qolishga muvaffaq bo'ldik, iyul-avgust oylarida yana o'sish kuzatildi.

- IT-sohasi an'anaviy ravishda erkaklar uchun deb hisoblangan. Bu holat hozir qanchalik o'zgaradi?

– Hozir IT sohasida ayollar uchun loyihalar ko‘payib bormoqda, sohaga kirib kelayotgan ayollar ko‘paymoqda va bu katta natija.

Deyarli har doim barcha konferensiyalarda ma'ruzachilar erkaklardir. Ammo Google kabi ajoyib kompaniyalar borki, ular o'zgarishlarni amalga oshirmoqda va ayollarning ma'ruzachi bo'lishga taklif qilingan Texnikadagi Ambassador ayollari kabi tashabbuslarni boshladilar. Aytgancha, men ham ushbu dastur ishtirokchilaridan biriman. Bu IT olamidagi katta muhim tashabbus va quvonarlisi, Google bunday loyihalarni ishga tushiradigan yagona kompaniya emas.

— IT-sanoatda ayollar faolligini oshirish uchun nima qilish kerak?

- Yaxshi savol. O'ylaymanki, biz qizlar va ayollar IT sohasida borligimizni ko'proq ko'rsatishimiz kerak. Shuningdek, bolalarni o'qitish va tarbiyalash sohasini printsipial jihatdan o'zgartirish kerak. Men shuni aytmoqchimanki, o'g'il bolalarga Lego, konstruktorlar, robotlar sotib olinadi, robototexnika kurslariga yuboriladi, qizlarga esa qo'g'irchoqlar sotib olinadi va ularga "sen ona va bekasi bo'lishing kerak, bu erda siz uchun o'yinchoq oshxona" deyishadi. Tabiiyki, har qanday texnologiya sohasida qizlarni kamroq ko'ramiz.

Agar biz ta’lim-tarbiya tamoyillarini o‘zgartirsak, ya’ni qizlarni mashina xohlasa, qo‘g‘irchoq o‘ynashga majburlamasak, IT-sanoat va umuman, barcha texnologik sohalarda, xoh tog‘-kon sanoati bo’lsin, xoh aviatsiya, neft va gaz sanoati bo’lsin, barchasida ayol-qizlar soni sezilarli darajada oshadi.

— IT sohasida qizlar va ayollarni qo‘llab-quvvatlash uchun davlat qanday choralar ko‘rishi kerak?

— Avvalo, erkaklar va ayollarning oylik maoshlarini tenglashtirish kerak. Ta'lim kurslari juda ko'p pul talab qiladi. Katta maoshga ega bo'lgan erkaklar bunday kurslarni bemalol to'lashlari mumkin, ammo kichik oyliklari bo'lgan ayollar bunga qodir emas.

— Sizningcha, butun dunyoda IT sohasi qanday rivojlanmoqda?

— IT-soha, ayniqsa, oxirgi besh yilda juda faol rivojlanmoqda. Rivojlanish sun'iy intellekt, katta ma'lumotlar tahlili sohasida va umuman, barcha yo'nalishlarda amalga oshirilmoqda.

Ammo muammo shundaki, hozir barcha mamlakatlarda va barcha sohalarda mutaxassislarning yetishmasligi kuzatilmoqda. Albatta, mening maktabim kabi muassasalar mutaxassislar yetishmovchiligini tugatishga harakat qilmoqda.

–Kelgusi yillar uchun rejalaringiz haqida gapirib bering. Maktabni qanday rivojlantirmoqchisiz?

— Yo‘nalishlar va talabalar sonini oshirish ustida ishlamoqdamiz. Endi bizda uchta kasb bor: frontend, backend va mobil ishlab chiqish. Yangi yo'nalishlarni ochish rejalashtirilgan: test, loyihalarni boshqarish va dizayn. Ya'ni, endilikda ayollarga masofadan turib pul ishlash va IT sohasida yaxshi pul ishlash imkonini beradigan kasblar turlarini kengaytirish bizning ustuvor vazifamizdir.

- Qizlarga tilaginggiz.

- Jasur bo'ling. Bu eng muhimi. Ko'pincha bo'sh ish o'rinlari matnida ish beruvchilar " vertolyot, suv osti kemasi va kosmik raketani boshqara olish qobiliyati,  10 tilda gaplasha olish talabi" kabi mutlaqo aql bovar qilmas narsalarni yozadilar. Aslida, ish beruvchilar kamrog’iga rozi bo'lishadi, lekin qizlar bunday yuqori talablarni ko'rib, ishga qabul qilishmaydi deb qo’rqishadi. Qo'rquvdan hatto urinmaydilar.

Ayol o'ziga va o'z qobiliyatiga 100% ishongan taqdirdagina vakansiya talablariga javob beradi. Shuning uchun, biz o'zimiz uchun qila oladigan eng yaxshi narsa - jasur bo'lish va tavakkal qilishdan qo'rqmaslikdir!